(Mišljenje Ministarstva finansija, broj 011-00-793/2022-04 od 20.9.2022, izvor: vebsajt Ministarstva)
Da li sa aspekta Zakona o PDV postoje smetnje da se izgradnja postrojenja vrši na način da strano pravno lice zaključi ugovor o izgradnji postrojenja u Republici Srbiji sa pravnim licem sa sedištem u Republici Srbiji, pri čemu je strano pravno lice za realizaciju predmetnih aktivnosti osnovalo ogranak u Republici Srbiji, a pri tome su i strano pravno lice i ogranak tog stranog pravnog lica obveznici PDV u Republici Srbiji, ako obveznik PDV – ogranak stranog pravnog lica nabavlja dobra i usluge od drugih lica, da svoj promet dobara, odnosno usluga vrši obvezniku PDV – stranom pravnom licu, a da obveznik PDV ˗ strano pravno lice vrši svoj promet dobara, odnosno usluga naručiocu – pravnom licu sa sedištem u Republici Srbiji?
Predmet oporezivanja PDV u skladu sa Zakonom o porezu na dodatu vrednost („Službeni glasnik RS“, br. 84/04, 86/04 ˗ ispravka, 61/05, 61/07, 93/12, 108/13, 68/14 ˗ dr. zakon, 142/14, 83/15, 108/16, 113/17, 30/18, 72/19 i 153/20, u daljem tekstu: zakon) je, između ostalog, promet dobara i promet usluga koji izvrši poreski obveznik u Republici Srbiji uz naknadu, u okviru obavljanja delatnosti. Poreskim obveznikom smatra se lice, uključujući i strano lice (lice koje u Republici Srbiji nema sedište, odnosno prebivalište), koje samostalno obavlja promet dobara i usluga, u okviru obavljanja delatnosti. Ako strano lice u Republici Srbiji ima stalnu poslovnu jedinicu, najčešće ogranak, to strano lice obveznik je za promet koji ne vrši njegova stalna poslovna jedinica.
Načelno, strano lice koje u Republici Srbiji vrši promet dobara i usluga za koji postoji obaveza obračunavanja PDV, odnosno promet dobara i usluga za koji je propisano poresko oslobođenje sa pravom na odbitak prethodnog poreza u skladu sa Zakonom dužno je da odredi poreskog punomoćnika i da se evidentira za obavezu plaćanja PDV, nezavisno od iznosa tog prometa u prethodnih 12 meseci. Međutim, ako strano lice vrši navedeni promet isključivo obveznicima PDV, odnosno licima iz člana 9. stav 1. Zakona, kao i promet usluga prevoza putnika autobusima za koje se kao osnovica za obračunavanje PDV utvrđuje prosečna naknada prevoza za svaki pojedinačni prevoz, u skladu sa Zakonom, to strano lice nema obavezu, već mogućnost da odredi poreskog punomoćnika i da se evidentira za obavezu plaćanja PDV.
Prema tome, kada strano pravno lice zaključi ugovor o izgradnji postrojenja u Republici Srbiji sa pravnim licem sa sedištem u Republici Srbiji, pri čemu je strano pravno lice za realizaciju predmetnih aktivnosti osnovalo ogranak u Republici Srbiji, uz napomenu da su i strano pravno lice i ogranak tog stranog pravnog lica obveznici PDV u Republici Srbiji, sa aspekta Zakona ne postoje smetnje da se izgradnja postrojenja vrši na način da obveznik PDV – ogranak stranog pravnog lica nabavlja dobra i usluge od drugih lica, da svoj promet dobara, odnosno usluga vrši obvezniku PDV – stranom pravnom licu, a da obveznik PDV ˗ strano pravno lice vrši svoj promet dobara, odnosno usluga naručiocu – pravnom licu sa sedištem u Republici Srbiji (uz napomenu da taj promet može, ali ne mora da bude identičan prometu koji mu je izvršio obveznik PDV ˗ ogranak). Po osnovu prometa koji obveznik PDV ˗ strano pravno lice vrši naručiocu – pravnom licu sa sedištem u Republici Srbiji, obveznik PDV ˗ strano pravno lice ima pravo na odbitak prethodnog poreza u skladu sa Zakonom.
***
Saglasno odredbama člana 3. Zakona, predmet oporezivanja PDV su isporuka dobara i pružanje usluga (u daljem tekstu: promet dobara i usluga) koje poreski obveznik izvrši u Republici uz naknadu, u okviru obavljanja delatnosti, kao i uvoz dobara u Republiku.
Promet dobara, u smislu ovog zakona, a u skladu sa odredbom člana 4. stav 1. Zakona, je prenos prava raspolaganja na telesnim stvarima (u daljem tekstu: dobra) licu koje tim dobrima može raspolagati kao vlasnik, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Prometom dobara, u smislu ovog zakona, smatra se i isporuka dobara proizvedenih ili sastavljenih po nalogu naručioca, od materijala isporučioca, ako se ne radi samo o dodacima ili drugim sporednim materijalima (član 4. stav 3. tačka 6) Zakona).
Promet usluga, u smislu ovog zakona, su svi poslovi i radnje u okviru obavljanja delatnosti koji nisu promet dobara iz člana 4. ovog zakona (član 5. stav 1. Zakona).
Prometom usluga, u smislu ovog zakona, smatra se i predaja dobara proizvedenih ili sastavljenih po nalogu naručioca, od materijala naručioca (član 5. stav 3. tačka 3) Zakona).
Poreski obveznik (u daljem tekstu: obveznik) je lice, uključujući i lice koje u Republici nema sedište, odnosno prebivalište (u daljem tekstu: strano lice), koje samostalno obavlja promet dobara i usluga, u okviru obavljanja delatnosti (član 8. stav 1. Zakona).
Odredbom stava 3. istog člana Zakona propisano je da se smatra da obveznik obavlja delatnost i kada je vrši u okviru stalne poslovne jedinice.
Izuzetno od stava 3. ovog člana, ako strano lice u Republici ima stalnu poslovnu jedinicu, to strano lice obveznik je za promet koji ne vrši njegova stalna poslovna jedinica (član 8. stav 4. Zakona).
Prema odredbi člana 8. stav 5. Zakona, stalnom poslovnom jedinicom iz st. 3. i 4. ovog člana smatra se organizacioni deo pravnog lica koji u skladu sa zakonom može da obavlja delatnost.
Saglasno odredbi člana 10a stav 1. Zakona, strano lice koje u Republici vrši promet dobara i usluga za koji postoji obaveza obračunavanja PDV, odnosno promet dobara i usluga za koji je propisano poresko oslobođenje sa pravom na odbitak prethodnog poreza u skladu sa ovim zakonom dužno je da odredi poreskog punomoćnika i da se evidentira za obavezu plaćanja PDV, nezavisno od iznosa tog prometa u prethodnih 12 meseci, ako ovim zakonom nije drukčije uređeno.
Prema stavu 6. istog člana Zakona, poreski punomoćnik stranog lica u ime i za račun tog stranog lica obavlja sve poslove u vezi sa ispunjavanjem obaveza i ostvarivanjem prava koje strano lice u skladu sa ovim zakonom ima kao obveznik PDV (podnošenje evidencione prijave, obračunavanje PDV, izdavanje računa, podnošenje poreskih prijava, plaćanje PDV i drugo).
Saglasno odredbi člana 27. Zakona, prethodni porez je iznos PDV obračunat u prethodnoj fazi prometa dobara i usluga, odnosno plaćen pri uvozu dobara, a koji obveznik može da odbije od PDV koji duguje.
Prema odredbi člana 28. stav 1. Zakona, pravo na odbitak prethodnog poreza obveznik može da ostvari ako dobra nabavljena u Republici ili iz uvoza, uključujući i nabavku opreme, kao i objekata za vršenje delatnosti i ekonomski deljivih celina u okviru tih objekata (u daljem tekstu: objekti za vršenje delatnosti), odnosno primljene usluge, koristi ili će ih koristiti za promet dobara i usluga:
1) koji je oporeziv PDV;
2) za koji u skladu sa članom 24. ovog zakona postoji oslobođenje od plaćanja
3) koji je izvršen u inostranstvu, ako bi za taj promet postojalo pravo na odbitak prethodnog poreza da je izvršen u Republici.
U skladu sa odredbama stava 2. istog člana Zakona, pravo na odbitak prethodnog poreza, obveznik može da ostvari ako poseduje:
1) račun izdat od strane drugog obveznika u prometu o iznosu prethodnog poreza, u skladu sa ovim zakonom;
2) dokument o izvršenom uvozu dobara u kojem je iskazan PDV i dokument kojim se potvrđuje da je iskazani PDV plaćen prilikom uvoza.
Odredbama stava 3. istog člana Zakona propisano je da u poreskom periodu u kojem su ispunjeni uslovi iz st. 1. i 2. ovog člana obveznik može da odbije prethodni porez od dugovanog PDV, i to:
1) obračunati i iskazani PDV za promet dobara i usluga, koji je ili će mu biti izvršen od strane drugog obveznika u prometu;
2) PDV koji je plaćen prilikom uvoza dobara.
Pravo na odbitak prethodnog poreza nastaje danom ispunjenja uslova iz st. 1-3. ovog člana (član 28. stav 4. Zakona).
Pravo na odbitak prethodnog poreza, u skladu sa članom 28. stav 5. Zakona, može da ostvari i poreski dužnik:
1) iz člana 10. stav 1. tačka 3) i stav 2. tač. 1)-5) ovog zakona, pod uslovom da je obračunao PDV u skladu sa ovim zakonom i da primljena dobra i usluge koristi za promet dobara i usluga iz stava 1. ovog člana;
2) iz člana 10. stav 2. tačka 6) ovog zakona, pod uslovom da poseduje račun prethodnog učesnika u prometu u skladu sa ovim zakonom, da je obračunao PDV u skladu sa ovim zakonom i da će ta dobra i usluge koristiti za promet dobara i usluga iz stava 1. ovog člana.
Obveznik može da ostvari pravo na odbitak prethodnog poreza u roku od pet godina od isteka godine u kojoj je stekao ovo pravo (stav 6. istog člana Zakona).
