(Mišljenje Ministarstva finansija, broj 011-00-508/2023-04 od 29.5.2023, izvor: vebsajt Ministarstva)
Mesto prometa usluga u slučaju kada obveznik PDV ˗ strano lice i obveznik PDV ˗ pravno lice sa sedištem u Republici Srbiji zaključe ugovor čiji je predmet pružanje usluga digitalne trgovine preko platforme obveznika PDV ˗ stranog lica, pri čemu je u konkretnom slučaju reč o prodaji prava na korišćenje softvera obveznika PDV ˗ pravnog lica sa sedištem u Republici Srbiji, koju (prodaju)obveznik PDV ˗ strano lice vrši kao zastupnik obveznika PDV ˗ pravnog lica sa sedištem u Republici Srbiji
I
U skladu sa Zakonom o porezu na dodatu vrednost („Službeni glasnik RS“, br. 84/04, 86/04 ˗ ispravka, 61/05, 61/07, 93/12, 108/13, 68/14 ˗ dr. zakon, 142/14, 83/15, 108/16, 113/17, 30/18, 72/19, 153/20 i 138/22, u daljem tekstu: ZPDV), mesto prometa usluga određuje se u zavisnosti od toga da li se usluge pružaju poreskom obvezniku ili licu koje nije poreski obveznik u smislu člana 12. ZPDV, pri čemu je ZPDV uređeno koja se lica smatraju poreskim obveznicima za svrhu primene pravila za određivanje mesta prometa usluga. U slučaju kada za određivanje mesta prometa usluga nisu propisani izuzeci od primene načela propisanog članom 12. stav 4. ZPDV, mesto prometa usluga određuje se u skladu sa tim načelom. Prema navedenom načelu, tj. prema članu 12. stav 4. ZPDV, mestom prometa usluga koji se vrši poreskom obvezniku smatra se mesto u kojem primalac usluga ima sedište ili stalnu poslovnu jedinicu ako se promet usluga vrši stalnoj poslovnoj jedinici koja se ne nalazi u mestu u kojem primalac usluga ima sedište, odnosno mesto u kojem primalac usluga ima prebivalište ili boravište.
Saglasno navedenom, kada obveznik PDV ˗ strano lice i obveznik PDV ˗ pravno lice sa sedištem u Republici Srbiji zaključe ugovor čiji je predmet pružanje usluga digitalne trgovine preko platforme obveznika PDV ˗ stranog lica, pri čemu je u konkretnom slučaju reč o prodaji prava na korišćenje softvera obveznika PDV ˗ pravnog lica sa sedištem u Republici Srbiji, koju (prodaju) obveznik PDV ˗ strano lice vrši kao zastupnik obveznika PDV ˗ pravnog lica sa sedištem u Republici Srbiji, reč je o uslugama zastupanja (na koje se primenjuju pravila propisana ZPDV koja se odnose na usluge posredovanja) čije se mesto prometa određuje u skladu sa članom 12. stav 4. ZPDV, tj. prema mestu u kojem se nalazi sedište primaoca usluga obveznika PDV ˗ pravnog lica sa sedištem u Republici Srbiji. S tim u vezi, za promet predmetnih usluga poreski punomoćnik obveznika PDV ˗ stranog lica u ime i za račun tog stranog lica obračunava PDV, izdaje račun u kojem iskazuje propisane podatke i obračunati PDV plaća u skladu sa ZPDV.
***
Odredbama člana 3. ZPDV propisano je da su predmet oporezivanja PDV isporuka dobara i pružanje usluga (u daljem tekstu: promet dobara i usluga) koje poreski obveznik izvrši u Republici uz naknadu, u okviru obavljanja delatnosti, kao i uvoz dobara u Republiku.
Prema odredbi člana 5. stav 1. ZPDV, promet usluga, u smislu ovog zakona, su svi poslovi i radnje u okviru obavljanja delatnosti koji nisu promet dobara iz člana 4. ovog zakona.
Saglasno odredbi člana 10. stav 1. ZPDV, poreski dužnik, u smislu ovog zakona, je obveznik koji vrši oporezivi promet dobara i usluga, osim kada obavezu plaćanja PDV u skladu sa ovim članom ima drugo lice.
Strano lice koje u Republici vrši promet dobara i usluga za koji postoji obaveza obračunavanja PDV, odnosno promet dobara i usluga za koji je propisano poresko oslobođenje sa pravom na odbitak prethodnog poreza u skladu sa ovim zakonom dužno je da odredi poreskog punomoćnika i da se evidentira za obavezu plaćanja PDV, nezavisno od iznosa tog prometa u prethodnih 12 meseci, ako ovim zakonom nije drukčije uređeno (član 10a stav 1. ZPDV).
Odredbom člana 10a stav 6. ZPDV propisano je da poreski punomoćnik stranog lica u ime i za račun tog stranog lica obavlja sve poslove u vezi sa ispunjavanjem obaveza i ostvarivanjem prava koje strano lice u skladu sa ovim zakonom ima kao obveznik PDV (podnošenje evidencione prijave, obračunavanje PDV, izdavanje računa, podnošenje poreskih prijava, plaćanje PDV i drugo).
Odredbom člana 12. stav 1. ZPDV propisano je da se ovim članom određuje poreski obveznik isključivo za svrhu primene pravila koja se odnose na određivanje mesta prometa usluga.
Prema članu 12. stav 2. ZPDV, kada uslugu pruža lice koje je obveznik PDV u skladu sa ovim zakonom, poreskim obveznikom kojem se pruža usluga smatra se:
1) svako lice koje obavlja delatnost kao trajnu aktivnost bez obzira na cilj obavljanja te delatnosti; 2) pravna lica, državni organi, organi teritorijalne autonomije i lokalne samouprave sa sedištem u Republici; 3) strana pravna lica, državni organi, organi teritorijalne autonomije i lokalne samouprave, registrovani za plaćanje poreza na potrošnju u državi u kojoj imaju sedište.
Ako se promet usluga vrši poreskom obvezniku, mestom prometa usluga smatra se mesto u kojem primalac usluga ima sedište ili stalnu poslovnu jedinicu ako se promet usluga vrši stalnoj poslovnoj jedinici koja se ne nalazi u mestu u kojem primalac usluga ima sedište, odnosno mesto u kojem primalac usluga ima prebivalište ili boravište (član 12. stav 4. ZPDV).
Mesto prometa usluge posredovanja koja se pruža poreskom obvezniku, osim usluga posredovanja iz stava 6. tačka 1) ovog člana, određuje se u skladu sa stavom 4. ovog člana (član 12. stav 7. ZPDV).
Saglasno odredbi člana 790. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima („Službeni list SFRJ“, br. 29/78, 39/85, 45/89 ˗ odluka USJ i 57/89, „Službeni list SRJ“, br. 31/93, „Službeni list SCG“, br. 1/03 ˗ Ustavna povelja i „Službeni glasnik RS“, br. 18/20), ugovorom o trgovinskom zastupanju obavezuje se zastupnik da se stalno stara da treća lica zaključuju ugovore sa njegovim nalogodavcem, i da u tom smislu posreduje između njih i nalogodavca, kao i da po dobijenom ovlašćenju zaključuje ugovore sa trećim licima u ime i za račun nalogodavca, a ovaj se obavezuje da mu za svaki zaključeni ugovor isplati određenu naknadu (proviziju).
II
Obveznik PDV koji nabavljena dobra, odnosno usluge u Republici koristi ili će ih koristiti za promet dobara, odnosno usluga sa pravom na odbitak prethodnog poreza, tj. za promet koji je oporeziv PDV, promet za koji je propisano poresko oslobođenje sa pravom na odbitak prethodnog poreza ili za promet koji se smatra izvršenim u inostranstvu ako bi za taj promet postojalo pravo na odbitak prethodnog poreza da je izvršen u Republici, ima pravo da PDV obračunat za promet dobara, odnosno usluga prethodnog učesnika u prometu odbije kao prethodni porez, uz ispunjenje uslova propisanih odredbama člana 28. ZPDV. S tim u vezi, obveznik PDV ˗ pravno lice sa sedištem u Republici Srbiji ima pravo na odbitak prethodnog poreza po osnovu prometa usluga zastupanja koje mu je pružilo strano lice ˗ obveznik PDV, uz ispunjenje uslova propisanih ZPDV.
Prema članu 28. stav 1. ZPDV, pravo na odbitak prethodnog poreza obveznik može da ostvari ako dobra nabavljena u Republici ili iz uvoza, uključujući i nabavku opreme, kao i objekata za vršenje delatnosti i ekonomski deljivih celina u okviru tih objekata (u daljem tekstu: objekti za vršenje delatnosti), odnosno primljene usluge, koristi ili će ih koristiti za promet dobara i usluga:
1) koji je oporeziv PDV; 2) za koji u skladu sa članom 24. ovog zakona postoji oslobođenje od plaćanja PDV; 3) koji je izvršen u inostranstvu, ako bi za taj promet postojalo pravo na odbitak prethodnog poreza da je izvršen u Republici.
Odredbomstava 2. istog člana ZPDVpropisano je da pravo na odbitak prethodnog poreza obveznik može da ostvari ako poseduje:
1) račun izdat od strane drugog obveznika u prometu o iznosu prethodnog poreza, u skladu sa ovim zakonom; 2) dokument o izvršenom uvozu dobara u kojem je iskazan PDV i dokument kojim se potvrđuje da je iskazani PDV plaćen prilikom uvoza.
Prema odredbi člana 28. stav 3. ZPDV, u poreskom periodu u kojem su ispunjeni uslovi iz st. 1. i 2. ovog člana obveznik može da odbije prethodni porez od dugovanog PDV, i to:
1) obračunati i iskazani PDVza promet dobara i usluga, koji je ili će mu biti izvršen od strane drugog obveznika u prometu; 2) PDV koji je plaćen prilikom uvoza dobara.
Pravo na odbitak prethodnog poreza nastaje danom ispunjenja uslova iz st. 1˗3. ovog člana (član 28. stav 4. ZPDV).
Računom iz stava 2. tačka 1) ovog člana smatra se elektronska faktura koja je prihvaćena, odnosno za koju se smatra da je prihvaćena u skladu sa zakonom kojim se uređuje elektronsko fakturisanje (član 28. stav 5. ZPDV).
Ako je elektronska faktura iz stava 5. ovog člana prihvaćena najkasnije do isteka roka za predaju poreske prijave za poreski period u kojem je nastala poreska obaveza u skladu sa ovim zakonom, obveznik može da ostvari pravo na odbitak prethodnog poreza najranije za poreski period u kojem je poreska obaveza nastala, nezavisno od toga da li je elektronska faktura izdata na dan nastanka poreske obaveze ili posle tog dana (član 28. stav 6. ZPDV).
Obveznik može da ostvari pravo na odbitak prethodnog poreza u roku od pet godina od isteka godine u kojoj je stekao ovo pravo (član 28. stav 8. ZPDV).
