(Mišljenje Ministarstva finansija, broj 011-00-428/2023-04 od 17.5.2023, izvor: vebsajt Ministarstva)
Poreski tretman prometa usluga povraćaja PDV putnicima koji u Republici Srbiji nemaju prebivalište ni boravište
Da li je obveznik PDV ˗ operator dužan da obvezniku PDV ˗ prodavcu dobara izda elektronsku fakturu po osnovu potraživanja novčanih sredstava na ime povraćaja ukupnog iznosa PDV putnicima iz člana 86. stav 7. PPDV?
Odredbama člana 3. Zakona o porezu na dodatu vrednost („Službeni glasnik RS“, br. 84/04, 86/04 ˗ ispravka, 61/05, 61/07, 93/12, 108/13, 68/14 ˗ dr. zakon, 142/14, 83/15, 108/16, 113/17, 30/18, 72/19, 153/20 i 138/22, u daljem tekstu: ZPDV) propisano je da su predmet oporezivanja PDV isporuka dobara i pružanje usluga (u daljem tekstu: promet dobara i usluga) koje poreski obveznik izvrši u Republici uz naknadu, u okviru obavljanja delatnosti, kao i uvoz dobara u Republiku.
Prema odredbi člana 5. stav 1. ZPDV, promet usluga, u smislu ovog zakona, su svi poslovi i radnje u okviru obavljanja delatnosti koji nisu promet dobara iz člana 4. ovog zakona.
Odredbom člana 12. stav 1. ZPDV propisano je da se ovim članom određuje poreski obveznik isključivo za svrhu primene pravila koja se odnose na određivanje mesta prometa usluga.
Prema članu 12. stav 2. ZPDV, kada uslugu pruža lice koje je obveznik PDV u skladu sa ovim zakonom, poreskim obveznikom kojem se pruža usluga smatra se:
1) svako lice koje obavlja delatnost kao trajnu aktivnost bez obzira na cilj obavljanja te delatnosti;
2) pravna lica, državni organi, organi teritorijalne autonomije i lokalne samouprave sa sedištem u Republici;
3) strana pravna lica, državni organi, organi teritorijalne autonomije i lokalne samouprave, registrovani za plaćanje poreza na potrošnju u državi u kojoj imaju sedište.
Ako se promet usluga vrši poreskom obvezniku, mestom prometa usluga smatra se mesto u kojem primalac usluga ima sedište ili stalnu poslovnu jedinicu ako se promet usluga vrši stalnoj poslovnoj jedinici koja se ne nalazi u mestu u kojem primalac usluga ima sedište, odnosno mesto u kojem primalac usluga ima prebivalište ili boravište (član 12. stav 4. ZPDV).
Ako se promet usluga vrši licu koje nije poreski obveznik, mestom prometa usluga smatra se mesto u kojem pružalac usluga ima sedište ili stalnu poslovnu jedinicu ako se promet usluga vrši iz stalne poslovne jedinice koja se ne nalazi u mestu u kojem pružalac usluga ima sedište, odnosno mesto u kojem pružalac usluga ima prebivalište ili boravište (član 12. stav 5. ZPDV).
Izuzetno od st. 4. i 5. ovog člana, mestom prometa usluga koje se pružaju licu koje nije poreski obveznik, smatra se mesto sedišta, prebivališta ili boravišta primaoca usluga, ako se radi o uslugama bankarskog i finansijskog poslovanja i poslovanja u oblasti osiguranja, uključujući reosiguranje, osim iznajmljivanja sefova (član 12. stav 6. tačka 7) podtačka (6) ZPDV).
Odredbom člana 25. stav 1. tačka 6) ZPDV propisano je da se PDV ne plaća u prometu novca i kapitala, i to kod poslovanja i posredovanja u poslovanju novčanim potraživanjima, čekovima, menicama i drugim sličnim hartijama od vrednosti, osim naplate potraživanja za druga lica.
U skladu sa navedenim zakonskim odredbama, na promet usluga povraćaja PDV putnicima koji u Republici Srbiji nemaju prebivalište ni boravište, a koje po svojoj suštini predstavljaju usluge naplate potraživanja za druga lica iz člana 25. stav 1. tačka 6) ZPDV, PDV se ne obračunava i ne plaća, s obzirom da mesto prometa tih usluga nije u Republici Srbiji. Po osnovu prometa predmetnih usluga obveznik PDV ima pravo na odbitak prethodnog poreza u skladu sa Zakonom.
Povraćaj PDV putnicima koji u Republici Srbiji nemaju prebivalište ni boravište, a koji otpremaju dobra u inostranstvo u ličnom prtljagu, uređen je ZPDV i Pravilnikom o porezu na dodatu vrednost („Službeni glasnik RS“, br. 37/21, 64/21, 127/21, 49/22, 59/22, 7/23 i 15/23, u daljem tekstu: PPDV).
Prema članu 86. st. 1, 2, 5. i 7. PPDV, putniku ili drugom podnosiocu zahteva plaćeni PDV se vraća ako u propisanom roku dostavi prodavcu od kojeg su kupljena dobra ili operatoru dokumentaciju na kojoj je carinski organ potvrdio da su ispunjeni uslovi za povraćaj PDV u skladu sa PPDV, pri čemu se dostavljanjem navedene dokumentacije smatra da je podnet zahtev putnika za povraćaj PDV. Ako je zahtev putnika za povraćaj PDV podnet operatoru, operator ima pravo da po tom osnovu od putnika naplati naknadu (proviziju), tako da putniku vraća ukupan iznos PDV umanjen za iznos naknade (proviziju) operatora, u dinarima, gotovinskom isplatom koja se vrši odmah, odnosno isplatom na račun koji je naveden u zahtevu putnika za povraćaj PDV u roku od 15 dana od dana prijema zahteva putnika za povraćaj PDV ako je taj zahtev podnet poštom. U tom slučaju, operator dostavlja prodavcu potvrdu da je putniku izvršio povraćaj PDV, a prodavac operatoru vrši povraćaj ukupnog iznosa PDV na račun u banci.
Po osnovu potraživanja novčanih sredstava na ime povraćaja ukupnog iznosa PDV putnicima iz člana 86. stav 7. PPDV, obveznik PDV ˗ operator nije dužan da obvezniku PDV ˗ prodavcu dobara od kojeg potražuje navedena novčana sredstva izda elektronsku fakturu propisanu Zakonom o elektronskom fakturisanju („Službeni glasnik RS“, br. 44/21, 129/21 i 138/22, u daljem tekstu ZEF). Naime, u ovom slučaju nije reč o transakciji koja se odnosi na isporuku dobara, odnosno pružanje usluga koja se vrši između dva subjekta privatnog sektora ˗ obveznika PDV za koju postoji obaveza izdavanja elektronske fakture u skladu sa ZEF.
