(Mišljenje Ministarstva finansija, broj 011-00-00926/2022-04 od 01.12.2022, izvor: vebsajt Ministarstva)
Izdavanje računa pre nastanka poreske obaveze
U skladu sa Zakonom o porezu na dodatu vrednost („Službeni glasnik RS“, br. 84/04, 86/04 ˗ ispravka, 61/05, 61/07, 93/12, 108/13, 68/14 ˗ dr. zakon, 142/14, 83/15, 108/16, 113/17, 30/18, 72/19 i 153/20, u daljem tekstu: Zakon), obveznik PDV ima pravo da PDV koji mu je za promet dobara i usluga, odnosno po osnovu avansa obračunat od strane prethodnog učesnika u prometu ˗ obveznika PDV koji je za taj promet poreski dužnik u skladu sa Zakonom, odbije kao prethodni porez, uz ispunjenje propisanih uslova – da poseduje propisanu dokumentaciju (račun ili drugi dokument koji služi kao račun izdat u skladu sa Zakonom), kao i da predmetna dobra i usluge koristi ili će ih koristiti za promet dobara i usluga sa pravom na odbitak prethodnog poreza, tj. za promet koji je oporeziv PDV, promet za koji je propisano poresko oslobođenje sa pravom na odbitak prethodnog poreza ili za promet koji se smatra izvršenim u inostranstvu ako bi za taj promet postojalo pravo na odbitak prethodnog poreza da je izvršen u Republici Srbiji. Račun se izdaje najranije na dan nastanka poreske obaveze.
Naime, račun za promet dobara i usluga, odnosno račun po osnovu naplate naknade za promet dobara i usluga izdaje se najranije na dan izvršenog prometa, odnosno na dan naplaćenog avansa, osim u slučaju usluga navedenih u članu 16. tačka 2a) Zakona za koje račun može biti izdat i pre njihovog prometa.
Ako je račun izdat pre nastanka poreske obaveze, obveznik PDV ˗ primalac računa nema pravo na odbitak prethodnog poreza na osnovu tog računa.
Nezavisno od navedenog, ukoliko smatrate da vam je zbog neadekvatnog postupanja, odnosno nepostupanja drugog lica pričinjena šteta, možete pokrenuti odgovarajući postupak pred nadležnim organom.
***
Saglasno odredbi člana 27. Zakona, prethodni porez je iznos PDV obračunat u prethodnoj fazi prometa dobara i usluga, odnosno plaćen pri uvozu dobara, a koji obveznik može da odbije od PDV koji duguje.
Prema odredbi člana 28. stav 1. Zakona, pravo na odbitak prethodnog poreza obveznik može da ostvari ako dobra nabavljena u Republici ili iz uvoza, uključujući i nabavku opreme, kao i objekata za vršenje delatnosti i ekonomski deljivih celina u okviru tih objekata (u daljem tekstu: objekti za vršenje delatnosti), odnosno primljene usluge, koristi ili će ih koristiti za promet dobara i usluga:
1) koji je oporeziv PDV;
2) za koji u skladu sa članom 24. ovog zakona postoji oslobođenje od plaćanja PDV;
3) koji je izvršen u inostranstvu, ako bi za taj promet postojalo pravo na odbitak prethodnog poreza da je izvršen u Republici.
U skladu sa odredbama stava 2. istog člana Zakona, pravo na odbitak prethodnog poreza, obveznik može da ostvari ako poseduje:
1) račun izdat od strane drugog obveznika u prometu o iznosu prethodnog poreza, u skladu sa ovim zakonom;
2) dokument o izvršenom uvozu dobara u kojem je iskazan PDV i dokument kojim se potvrđuje da je iskazani PDV plaćen prilikom uvoza.
Odredbama stava 3. istog člana Zakona propisano je da u poreskom periodu u kojem su ispunjeni uslovi iz st. 1. i 2. ovog člana obveznik može da odbije prethodni porez od dugovanog PDV, i to:
1) obračunati i iskazani PDV za promet dobara i usluga koji je ili će mu biti izvršen od strane drugog obveznika u prometu;
2) PDV koji je plaćen prilikom uvoza dobara.
Pravo na odbitak prethodnog poreza nastaje danom ispunjenja uslova iz st. 1. ovog člana (član 28. stav 4. Zakona).
Obveznik može da ostvari pravo na odbitak prihodnog poreza u roku od pet godina od isteka godine u kojoj je stekao ovo pravo (stav 6. istog člana Zakona).
Saglasno odredbi člana 42. stav 1. Zakona, obveznik je dužan da izda račun za svaki promet dobara i usluga.
Odredbom člana 42. stav 4. Zakona propisano je da račun naročito sadrži sledeće podatke:
1) naziv, adresu i PIB obveznika – izdavaoca računa;
2) mesto i datum izdavanja i redni broj računa;
3) naziv, adresu i PIB obveznika – primaoca računa;
4) vrstu i količinu isporučenih dobara ili vrstu i obim usluga;
5) datum prometa dobara i usluga i visinu avansnih plaćanja;
6) iznos osnovice;
7) poresku stopu koja se primenjuje;
8) iznos PDV koji je obračunat na osnovicu;
9) napomenu o odredbi ovog zakona na osnovu koje nije obračunat PDV;
10) napomenu da se za promet dobara i usluga primenjuje sistem naplate.
Odredbom člana 45. Zakona propisano je da ministar bliže uređuje u kojim slučajevima nema obaveze izdavanja računa ili mogu da se izostave pojedini podaci u računu, odnosno da se predvide dodatna pojednostavljenja u vezi sa izdavanjem računa.
Pravilnikom o porezu na dodatu vrednost („Službeni glasnik RS“, br. 37/21, 64/21, 127/21, 49/22 i 59/22, u daljem tekstu: Pravilnik) bliže je uređeno u kojim slučajevima nema obaveze izdavanja računa ili mogu da se izostave pojedini podaci u računu, odnosno da se predvide dodatna pojednostavljenja u vezi sa izdavanjem računa iz člana 42. Zakona.
Odredbom člana 201. Pravilnika propisano je da se računom, u smislu člana 28. stav 1. tačka 1) Zakona, ne smatra dokument izdat pre nastanka poreske obaveze u skladu sa članom 16. Zakona.
